پودر سنگ که به آن خاک سنگ نیز گفته می‌شود یکی از محصولات جانبی در سنگ‌بری‌ها به شمار می‌رود. تولید این ماده به دو روش طبیعی و صنعتی صورت می‌گیرد. طبیعت خود بخشی از تولید پودر سنگ را بر عهده می‌گیرد در این روش در اثر سایش لایه‌های مختلف پوسته زمین سنگ‌ها با هم درگیری پیداکرده و باعث سایش یکدیگر می‌شوند که این عمل باعث پودری شدن سنگ‌ها می‌شود. همچنین حرکت یخچال‌های بزرگ و عظیم طبیعی با وزن هزاران تن نیز منجر به پودر شدن لایه‌های زیرین می‌شود به خاک‌سنگی که از این روش به دست می‌آید راک فلور Rock Flour گفته می‌شود.
اما بخشی از خاک سنگ نیز به روش صنعتی تولید می‌شود در این روش سنگ‌ها به‌وسیله دستگاه‌ها و ماشین‌آلات خاصی کوبیده می‌شوند و به خاک تبدیل می‌شوند. این دستگاه‌ها دارای فک‌های قدرتمندی برای خرد کردن و کوبیدن سنگ می‌باشند
پودر سنگ چیست؟
در اثر کوبیده شدن انواع کانی‌های مختلفی که در طبیعت وجود دارد مانند سنگ آهک یا کربنات کلسیم , سنگ مرمریت , سنگ گرانیت , سنگ آهن , سنگ نقره و ... پودری به دست می‌آید که همان ویژگی‌های سنگ اصلی را دارد با این تفاوت که به شکل پودر در آمده و میکرونیزه شده و سطح تماس آن افزایش پیدا کرده است بنابراین از آن می‌توان در صنایع مختلف استفاده نمود. این ماده انواع مختلفی دارد و که شامل :
- پودر سنگی سوپر
- پودر سنگی سفید
- پودر سنگی رنگی می‌باشد.
این نوع پودر یا خاک سنگ را در بسته‌بندی‌های مختلف 25 و 50 کیلوگرمی می‌توان در بازار یافت. سفیدترین پودر مربوط به پودر کربنات کلسیم یا پودر آهک است. ذرات در پودر به‌دست‌آمده از سنگ‌های مختلف در اندازه‌های میکرون می‌باشند و از جهاتی به آرد شباهت دارند ازاین‌رو به آن آرد سنگ نیز گفته می‌شود.
رنگ‌های به‌دست‌آمده در پودرهای سنگ رنگی از نوع سنگ اصلی آن نشاءت می‌گیرد. این سنگ‌ها علاوه بر اینکه رنگ‌های مختلفی دارند از ویژگی‌های مختلفی نیز برخوردار می‌باشند.
همان‌طور که گفته شد از این ماده می‌توان در صنایع مختلفی استفاده کرد در اینجا به برخی از مهم‌ترین کاربردهای پودر یا خاک سنگ اشاره می‌کنیم:
کاربرد پودر سنگ در صنایع ساختمانی
بیشترین کاربردی که از خاک سنگ وجود دارد در صنعت ساختمان‌سازی است. این ماده معمولاً با دیگر مصالح ساختمانی مثل گچ , سیمان و سیمان سفید ترکیب می‌شود و به دلیل چسبندگی زیادی که دارد باعث افزایش مقاومت و استحکام سازه می‌شود. همچنین از ترک خوردن سیمان بعد از خشک شدن نیز جلوگیری می‌نماید. پودر سنگ تولیدشده از سنگ‌های دگرگونی مثل پودر سنگ مرمر دارای درجه خلوص بالاتری هستند و از آن برای مصارف مختلف صنعتی استفاده می‌شود.
کاربردهای صنعتی پودر سنگ
این ماده کاربردهای صنعتی بسیار زیادی دارد. یکی از کاربردهای خاک سنگ استفاده از آن به‌عنوان پر کن برای تولید کاشی , سرامیک و بتن می‌باشد. همچنین خاک سنگ کربنات کلسیم در ساخت گاز دی‌اکسید کربن خوراکی که در تولید نوشابه‌های گازدار کاربرد دارد نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد. از دیگر محصولات فرآوری شده این ماده آهک می‌باشد. برای استفاده از خاک سنگ ابتدا نیاز است تا سنگ توسط فک‌های کوبشی قدرتمند کوبیده و پودر شود سپس این پودر به‌صورت دانه‌بندی شده درمی‌آید که دارای بالاترین کیفیت می‌باشد.
انواع مختلف پودر خاک سنگ شامل:
- پودر خاک سنگ جوشقان ( سفید و یکدست)
- پودر خاک سنگ مرداب
- پودر خاک سنگ آهک
- پودر خاک سنگ قم و ...می‌باشد.
در صنایع مختلف معمولاً پودر سنگ با سیمان مخلوط می‌شود. این کار از دهه‌های پیش در جهان آغاز شده است زیرا از آلودگی محیط‌زیست جلوگیری می‌کند و قیمت نهایی تولید بتن را نیز کاهش می‌دهد. ضمن اینکه باعث افزایش مقاومت نهایی بتن نیز می‌گردد. ازآنجاکه در ایران معادن سنگ زیادی وجود دارد تولید خاک سنگ نیز رونق زیادی دارد و به راحتی می‌توان این ماده ارزشمند را از سنگ‌های مختلف تولید نمود.
کاربرد پودر سنگ برای مجسمه‌سازی
یکی از کاربردهای جالب پودر سنگی برای تولید آثار هنری است.
این ماده برخلاف سیمان بعد از خشک شدن ترک برنمی‌دارد ازاین‌رو یک ماده مناسب برای ساخت آثار هنری زیبا و شکیل به شمار می‌رود. خمیر سنگ انعطاف‌پذیری خوبی برای تغییر شکل دارد. از خمیر سنگ برای مجسمه‌سازی , گل‌سازی و انواع تابلوهای نقش برجسته می‌توان استفاده نمود. اما ماده اصلی تشکیل‌دهنده خمیر سنگ همان پودر سنگ است. این ماده اصولاً نقش حجم دهنده و قوام‌بخش را در صنایع هنری نقش برجسته بر عهده دارد. برای مجسمه‌سازی معمولاً از پودرهای سفید استفاده می‌کنند و سپس با اضافه کردن مواد رنگی به خمیر سنگ رنگ موردنظر را می‌بخشند اما استفاده از پودرهای رنگی تولید رنگ موردنظر راکمی مشکل‌تر می‌کند.
قیمت ارزان این ماده و کیفیت خوب آن باعث شده است تا به یک ماده اصلی برای تولید ماده پوشش‌دهنده بوم‌های نقاشی با نام گریس آکریلیک تبدیل شود. همچنین از آن برای تولید پلاستر و ترمیم و بازسازی آثار هنری نیز استفاده می‌شود. برخی از نقاشان از این ماده برای تقویت پاستل‌های روغنی استفاده می‌نمایند. خاک سنگ‌های مخصوص نقاشی در کیسه‌های یک کیلوگرمی به فروش می‌رسد.
دیگر کاربردهای پودر سنگ
علاوه بر موارد گفته‌شده در بالا برای پودر سنگ کاربردهای دیگری نیز می‌توان یافت که از آن جمله می‌توان به :
- پاشش روی قیرگونی کاری
- دوغاب دهی سنگ , کاشی و سرامیک با مخلوط پودر سنگ و سیمان سفید
- استفاده از سنگ نمره , پودر سنگ و سیمان سفید برای نمای ساختمان
- حجم دهنده و اتصال‌دهنده ذرات برای آسفالت جاده‌ها
- ماده گدازآور در کوره‌های انفجاری برای تولید سرباره مذاب
- تصفیه فاضلاب‌های شهری به دلیل ویژگی‌های میکروب‌کشی و ضدعفونی‌کننده
- دارای خاصیت ضد اسیدی برای باز کردن راه فاضلاب‌ها
- اصلاح خاک‌های اسیدی در کشاورزی با افزایش پی هاش خاک مناسب برای رشد گیاهان
- سند بلاست
- خوراک دام و طیور به‌عنوان سنگ‌ریزه و شن برای هضم غذای آن‌ها
و ...
اشاره نمود.